منتظر بمانید . . . منتظر بمانید . . . 
این شهرستان منطقه ایی معدن خیز بوده که عناصر قیمتی و با ارزشی در ان یافت میشود و از نظر سوق‌الجیشی و اقتصادی از مهم ترین و با ارزش ترین نقطه کشور محسوب میشود .زبان مردم این شهرستان زبان ترکی آذربایجانی میباشد .
معدن مس سونگون در طی مراحل مختلف کشفیاتی با تلاش مهندسان جوان و با انگیزه کشور و تلاش و همت مسئولان کشور به عنوان معدن پرذخیره ایران نامگذاری شد .از دیگر دستاورد های این طرح انتقال دانش فنی ،صرفه جویی ، اشتغال زایی میباشد .پیشینه این معدن مربوط به دوره قاجار میباشد .
کانسار مس سونگون پرفیری مونزونیتی میباشد که دریک کمربندی تکتونیکی حاشیه قاره ایی به سن ترشیاری قرار گرفته است.این کانسار که از جنس نهشته های پرفیری مس بوده . در فرایند های کانی زایی انواع کانیهای سولفیدی ، فلزات اصلی واکسید ها میباشد که کانیهای سولفیدی شامل پیریت، مولیبدنیت، گالن، اسفالریت، مارکازیت پیرتیت و سولفیدهای مس، فلزات اصلی شامل طلا و نقره و اکسیدها شامل: ایلمنیت، روتیل، مگنتیت و گوتیت میباشد.
استخراج معدن مس سونگون به علت تولید بالا و استفاده از ماشین‌آلات عظیم‌الجثه استخراج معدن در این شهرستان با روش رو باز میباشد .روش روباز دارای مزایایی شامل تولید بالا، ایمنی بالا، امکان استخراج مواد معدنی با عیار پایین و پایین بودن ضایعات مواد معدنی میباشد.از عملیات حفاری چاه میتوان به بارگیری مواد استخراج شده و حمل آن‌ها به دامپ‌های باطله و ماده معدنی و همین‌طور سنگ‌شکن، توسط شرکت‌های پیمانکاری انجام میشود. پس از حفر چالهای انفجاری توسط دستگاه‌های حفاری عملیات خرج گذاری و انفجار چالها با استفاده از آنفو، دینامیت، نانل، فتیله کرتکس، فتیله کند سوز و چاشنی معمولی اشاره نمود .
قلعه جوشین این قلعه در یک منطقه کوهستانی در بالای یک کوه مرتفع قرار گرفته و از تلاش باستان شناسان سفالینه های پیدا شده که از قرون اولیه اسلام به دست امده .
آغجه قلعه این قلعه شاید به علت رنگ دیواره ها و برج های سفیدش که با آهک سفید رد قلعه کوهی سبزفام ساخته شده است .که نام دیگر آن آغجاقالا میباشد و کاربرد این قلعه شبیه دیگر قلعه ها و آثار تاریخی آذربایجان میباشد .
قلعه علی بیگ این قلعه در شهر خاروانا در دیزمار ارسباران و کوه های پر آوازه کمتال یا کامتال واقع شده است گفته میشود در دوره فتحعلی شاه قاجار توسط روسها اشغال شده و فردی به نام علی بیگ از اهالی خاروانا این قلعه را بازسازی کرده است و در منطقه به روس ها آسیب میرسانند و با همراهانش در این قلعه میروند .امروزه طایفه ایی با نام علی بیگلو یا علی بگلو در شهر خاروانا زندگی میکنند که این طایفه از نوادگان علی بیگ میباشد .
سید جبرئیل آستامال این منطقه که واقع در محال دیزمار ارسباران به مرکزیت خاروانا دسترسی دارد و امامزاده سید جبرئیل هم در این محل بوده است .
قاضی بلاغی این چشمه در منطقه دیرماز شرقی ارسباران ودر گذشته ایل قاضی لی در یک ییلاق با صفا که در فصل های بهار و تابستان اتراق میکردند .
منطقه چیچکلی این منطقه از انواع جنگل ها و انواع گل و گیاهان دارویی میباشد .بهترین زمان برای گردش به این منطقه در اخر خرداد میباشد .
مسجد جامع خاروانا قدمت این مسجد به ۶ و ۷ هجری قمری که در نوع خودش کم نظیر بوده و بعد از انقلاب اسلامی برای پیگیریهای مردم شریف خاروانا و مابقی مسئولین بازسازی و مرمت شده .این مسجد توسط دختران بایندربیگ در اردوباد نخجوان تاسیس شده .در ان دوره بایندربیگ حاکم دیزمار ارسباران و اردوباد میباشد که قبر او در روستای دوزال قرار دارد .دوزال یک اقامتگاه زمستانی و خاروانا یک اقامتگاه تابستانی بایندربیگ بوده است .
خانه امیر ارشد این خانه در روستای آبخوار یا نام دیگر ان اوخارا میباشد .سنگ های این خانه که با نام داش دامداش مشهور میباشد . خانه امیر ارشد با شیوه معماری ابنیه قاجاری میباشد و نمایانگر تفکرات و باورها و نحوه زندگی مردم این شهر میباشد .
گنبد الله الله این قبرستان قدیمی در روستای کبود گنبد در شهر خاروانا واقع شده است . گنبد های طبقه اول ریخته و ساقه های بنا با اجر چهار گوش قرمز بنا شده است و کلمه الله با کاشی های فیروزه ایی طراحی شده با توجه به برج های اجری میتوان به اواخر دوره ایلخانان مغول تا صفویه نسبت داده میشود و چون کتیبه و سنگ نوشته های فیروزه ایی با اجر یکی شده اند به این مسجد کبود گنبد میگویند .
کتیبه سقندل کتیبه ای با خط میخی اورارتویی که در دامنه کوه زاغی در وسط سنگی یکپارچه و بلند نوشته شده است و فرمان های پسر آرگیشتی پادشاه اورارتوئی در ده سطر خط میخی برروی آن نوشته شده است که شامل عرابه جنگی خالدی به راه افتاد.آن به کادیااونی پادشاه پولوآدی حمله کرد.پولو آدی ناحیه‌ای کوهستانی است. لیپ لی اونی.شهر پادشاه و شهر مستحکم را در جنگ گرفتم.سر دوری پادشاه مقتدر، شاه بزرگ.شاه کشورها، شاه مملکت بیا ای نی و فرمانروای شهر توشپاست.میباشد .
بیشتر شغل مردم این شهرستان کشاورزی و دامداری و معدنکاری ، و عده ایی هم در مراکز دولتی مستقر کار میکنند .این منطقه از بزگترین منطقه قطب تولید عدس و سومین قطب تولید عسل در استان آذربایجان شرقی میباشد .
این شهرستان دارای معادن فعال بسیار میباشد که ارزش بالایی دارد و دارای کتیبه های و اثار تاریخی اوایل اسلام میباشد و این شهر شهری میباشد که قدیمی ترین و تاریخی ترین اثار و اشیای با ارزش را در خود دارا میباشد.
Asan Hampishe Hoshmand Forouhar Company