رشته جغرافیا یکی از رشته های علوم انسانی است که به مطالعه کردن و تحلیل ویزگی های فیزیکی و انسانی کره زمین توزیع فضایی پدیده های موجو و روابط بین انسان و محیط می پردازد. یک علم تاثیر زیادی بر بسیاری از مسائل اجتماعی اقتصادی و زیست محیطی دارد. و می تواند به عنوان یک ابزار برای برنامه ریزی درست و تصمیم گیری در سطوح مختلف مورد استفاده قرار بگیرد . در این مقاله به معرفی رشته جغرافیا تاریخچه آن شاخه های مختلف و بازار کار و آینده این رشته می پردازیم.
کلمه جغرافیا از دو واژه یونانی جغرافی به معنی توصیف زمین و گرافیه به معنی نقاشی یا نگارش تشکیل شده است. این علم قدمت طولانی دارد و از دوران باستان به خصوص در تمدن های یونان ، مصر و چین ابتدا شروع به شکل گیری کرده است. اولین متفکران جغرافیایی مثل اراتوستن که با عنوان پدر علم جغرافیا شناخته می شود همواره تلاش کردند تا اندازه گیری های دقیقی از زمین انجام و ابعاد آن را محاسبه کنند. در قرون وسطی جغرافیا بیشتر به مفاهیم مذهبی و فرهنگی وابسته بود اما با شروع دوره رنسانس و پیشرفت های علمی در قرن های 15 و 16 میلادی جغرافیا به عنوان یک علم کاربردی و مستقل در حوزه های مختلف علمی و عملی معرفی شد.از قرن 19 به بعد با گسترش پیدا کردن پژوهش های این رشته مهم به عنوان یک علم تجربی و تحلیلی در بسیاری از کشور ها به خصوص در زمینه های انسانی اقتصادی و فیزیکی رشد پیدا کرد .
این رشته به صورت کلی به دو بخش اصلی تقسیم می شود : جغرافیای فیزیکی و جغرافیای انسانی. این موارد زیر شاخه های زیر را شامل می شوند که به تحلیل کردن و بررسی جنبه های مختلف کره زمین می پردازد:
1.جغرافیای فیزیکی:
این بخش به مطالعه کردن ویژگی های طبیعی کره زمین مثل زمین شناسی ، آب و هوا ، پوشش گیاهی و زمین شناسی می پردازد. از جمله:
ژمورفولوژی: مطالعه کردن شکل های زمین شناسی و فرآیند های طبیعی که به تغییرات سطح زمین منجر خواهند شد.
هیدرولوژی: بررسی کردن آب های سطحی و زیر زمینی ، چرخه آب ، رودخانه ها و مسائل مربوط به منابع آبی.
اقلیم شناسی:مطالعه جو و آب و هوا الگوهای اب و هوایی تغییرات اقلیمی و نحوه تاثر آن بر محیط زیست.
بیو جغرافیا:بررسی کردن نحوه توزیع گیاهان و جانوران بر اساس ویزگی های جغرافیایی.
2. جغرافای انسانی:
این شاخه به مطالعه کردن اثرات فعالیت های انسانی بر محیط زیست و توزیع فضایی پدیده های انسانی می پردازد. این حوزه از جغرافیا به ویژه در زمینه های اجتماعی اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله شاخه های جغرافیای انسانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
جغرافیا اقتصادی: مطاله کردن نحوه توزیع منابع طبیعی و فعالیت های اقتصادی انسان در فضا مثل کشاورزی صنعت تجارت و خدمات.
جغرافیای شهری: بررسی کردن مسائل مربوط به شهرا ، رشدو توسعه شهری، کاربری اراضی و تحلیل محیط های شهری .
جغرافیای سیاسی: مطالعه کردن مرزها سیاست ها روابط موجود بین کشورها حکومت ها و تاثیرات جغرافیایی بر سیاست ها.
جغرافیای فرهنگی : بررسی کردن توزیع فرهنگ ها زبان ها مذهب ها و گروه های اجتماعی در سطوح جهانی.
جغرافیای جمعیت: تحلیل کردن الگوهای جمعیتی مهاجرت ها ساختار های سنی و جنسیتی و مشکلات جمعیتی.
3. جغرافیای محیطی:
این بخش از جفرافیا به مطالعه کردن تعامل های بین انسان و محیط زیست تاثیر های اقلیمی آلودگی ها و مدیریت منابع طبیعی می پردازد.
این رشته با توجه به پیوند نزدیکی که با مسائل روزمره زندگی انسان ها دارد از اهمیت زیادی برخوردار است. این علم به ما کمک می کند تا درک بهتری از محیط کنیم و مشکلات زیست محیطی را شناسایی کنیم و راهکار های بهینه برای استفاده پایدار از منابع طبیعی پیدا کینم . همچنین این علم یک وسیله برای مدیریت و برنامه ریزی شهری و مدیریت بحران و تدوین سیاست های اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرد.
دانش آموزختگان در این رشته می تواند در حوزه های مختلف دولتی و خصوصی مشغول به کار شوند . بعضی از شغل ها و زمینه های کاری برای این افراد شامل:
تدریس و آموزش:
تدریس کردن جغرافیا در مدرسه ها و دانشگاه ها
برگزار کردن دوره های آموزشی در مرکز های علمی و فرهنگی
تدریس کردن زبان های خارجی مربوط به جغرافیا
مشاوره و تحلیل های جغرافیایی:
مشاوره جغرافیایی در پروژه های شهری ، عمرانی ، کشاورزی و صنعتی
مشاوره دادن در زمینه های منابع طبعی محیط زیست و تغییرات اقلیمی
تحلیل کردن در زمینه های جمعیتی اقتصادی و اجتماعی
نقشه برداری و سیستم های اطلاعات جغرافیایی:
فعالیت کردن در زمینه نقشه برداری وتهیه نقشه های جغرافیایی و استفاده کردن از نرم افزارها
طراحی و مدیریت کردن پروژه های مرتبط با سیستم های اطلاعات جغرافیایی برای تحلیل کردن داده های مکانی
برنامه ریزی شهری و توسعه منطقه ای:
کار کردن در زمینه های برنامه ریزی شهری ساخت و ساز توسعه منطقه ای و روستایی
طراحی کردن و اجرای طرح های توسعه پایدار و مدیریت منابع طبیعی
سازمان های بین المللی و دولتی:
فعالیت در سازمان های بین المللی مثل سازمان ملل متحد، بانک جهانی و دیگر سازمان ها
کار کردن در وزارت خانه های دولتی ف شهرداری ها و سازمان های حفاظت محیط زیست
فعالیت های تحقیقاتی و محیط زیستی:
کار کردن در موسسات پژوهشی به خصوص در زمینه محیط زیست و تغییرات اقلیمی
فعالیت کردن در سازمان های غیر دولتی و محیط زیستی برای حفاظت کردن از محیط زیست و توسعه پایدار
چالش ها:
رقابت بالا در شغل های بعضی از حوزه ها
نیاز داشتن به تخصص و دانش فنی در زمینه های مختلف جغرافیا به ویژه در تکنولوژی های جدید
مشکلات اقتصادی و محدودیت های منبع ها در بعضی از کشور های در حال توسعه که می تواند به کم شدن فرصت های شغلی منجر شود
فرصت ها:
گسترش پیدا کردن فعالیت های نوین در زمینه جغرافیا مثل سیستم های اطلاعات جغرافیایی و مدل سازی های محیطی بازار کار جدیدی را به وجود آورده است
اهمیت مسائل محیط زیستی و تغیرات اقلیمی و مدیریت کردن منابع طبیعی که نیاز به متخصصین این رشته را افزایش داده است.
برنامه ریزی شهری و توسعه شهر ی پایدار به عنوان نیاز جوامع شهری و روستایی
این رشته با گستردگی و تنوع موضوع های خود فرصت های شغلی مختلفی را در زمینه های مختلف علمی اجتماعی اقتصادی فراهم می کند. این رشته به تحلیل محیط های طبیعی و انسانی می پردازد بلکه میتواند در برنامه ریزی های شهری حفاظت از محیط زیست و پیشبینه کردن بحران های طبعی و انسانی نقش مهمی داشته باشد. با توجه رشد زیاد فناور ی های جدید و توجه جهانی به مسائل زیستی آینده شغلی دانش آموختگان این رشته در سطح جهانی و ملی امیدوار کننده است.
Asan Hampishe Hoshmand Forouhar Company