مردم شناسی علمی است که به مطالعه کردن فرهنگ ف رفتار ، باور ها و ساختار های اجتماعی انسان ها در جوامع مختلف می پردازد. این رشته در تلاش است تا تفاوت ها و شباهت های موجود بین جوامع انسانی را بررسی کنند و درک عمیق تری از تنوع فرهنگی و تاریخی بشر ارائه بدهند. این رشته یک از شاخه های علوم اجتماعی است که ارتباط نزدیکی با رشته هایی مثل جامعه شناسی باستانشناسی و تاریخ دارد.مردم شناسی نه تنها یک علم نظری بلکه یک ابزار کاربردی برای بهتر کردن رابطه های اجتماعی و حفظ میراث فرهنگی است.
مردم شناسی علمی میان رشته ای است که تمام بعد های فرهنگی اجتماعی زیستی و تاریخی را بررسی می کند. این رشته به پرسش هایی مانند پرسش های زیر پاسخ می دهد:
چگونه فرهنگ ها شکل میگیرند و تغییر می کنند؟
رفتار ها و باور های انسانی چه تاثیری بر سازمان ها دارد؟
چرا جوامع مختلف در جهان فرهنگ های متفاوتی دارند؟
مردم شناسی در جهان
مردم شناسی درقرن 19 به عنوان یک علم شکل گرفت. در ابتدا مدم شناس ها بر جوامع بومی و ابتدایی متمرکز بودند. متفکر هایی مثل ادوارد و جیمز از اولین بنیان گذاران این رشته بودند. که به مطاله کردن اسطوره ها دین و فرهنگ های اولیه پرداختند. در قرن 20 مردم شناس از نگاه تکاملی دور شد و با متفکر هایی چون فرانتس و کلود لوی بر مطاله تنوع های فرهنگی تاکید بیشتری کرد.
مردم شناسی در ایران
در ایران مردم شناسی به صورت رسمی از دهه 1320 خوشیدی و با تاسیس شدن مرکز خودشناسی ایران آغاز شد. ابراهیم پور داوود و علی بلوکباشی از پیش قدم های مطالعه فرهنگ ها در اقوام ایرانی هستند. مطالعه های مردم شناسی در اریان بیشتر بر روی قومیت ها سنت ها و آیین ها تمرکز داشت.
این رشته دارای شاخه های متنوعی است که هر کدام به جنبه ای خاص از زندگی افراد می پردازد:
1.مردم شناسی فرهنگی: مطالعه کردن فرهنگ ها آیین ها زبان ها و باور های جوامع مختلف.
2. مردم شناسی زیستی : بررسی کرن جنبه های زیستی و تکاملی انسان ها مثل نژاد ها و ژنتیک.
3. مردم شناسی اجتماعی: تحلیل کردن ساختار ها و نهاد های اجتماعی و نقش آن ها در زندگی انسان ها.
4. مردم شناسی زبان شناختی: مطالع کردن زبان ها و ارتباط آن ها با فرهنگ و هویت انسانی.
5. مردم شناسی تاریخی: بررسی کردن جوامع فرهنگ ها در بستر تاریخ و تحول ان ها.
6. مردم شناسی اقتصادی: تحلیل کردن شیوه های معیشت تولید و توزیع در جوامع مختلف.
7. مردم شناسی کاربردی: اسفاده کردن از دانش مردم شناسی برای حل مسائل علمی در زمینه هایی مثل توسعه اجتماعی آموزش و بهداشت.
دانشجو های این رشته در دانشگاها با موضوع های متفاوتی اشنا خواهند شد. بعضی از مهم ترین درس های این رشته:
1. مبانی مردم شناسی
2.تاریخ و نظریه های مردم شناسی
3. روش های تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
4. مردم شناسی فرهنگی و اجتماعی
5. مردم شناسی ایران و اقوام ایرانی
6. زبان و فرهنگ
7. آیین ها و اسطوره ها
8. جامعه شناسی عشایر و روستا
9.باستان شناسی و ارتباط آن با مردم شناسی
برای موفق شدن در این رشته دانشجو باید مهارت ها و ویژگی های زیر را کسب کند:
1.مهارت های تحقیقاتی : توانایی انجام دادن تحقیقات میدانی و مصاحبه با افراد.
2. درک فرهنگی : احترام گذاشتن به تفاوت های فرهنگی و توانایی تحلیل کردن فرهنگ های گوناگون.
3. نگارش علمی: مهارت داشتن در نوشتن گزارش ها و مقاله ها ی علمی.
4.مهارت های ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط موثر با افراد از فرهنگ های مختلف.
5. کارگروهی:همکاری داشتن با تیم های تحقیقاتی و سازمان های بین المللی.
رشته مردم شناسی از زیر گروه های رشته علوم اجتماعی است و در رشته های کنکور انسانی قرار دارد. دانشگاه های دولتی آزاد غیر انتفاعی در ایران این رشته را ارائه می کنند. پذیرش این رشته هم بدون کنکور و هم با کنکور است. و امکان ادامه دادن تحصیل در مقطع فوق لیسانس و دکتری هم فراهم است .دانشجویان امکان بورسیه تحصیلی گرفتن را هم دارند.
این رشته با وجود تخصصی بودن فرصت های شغلی متنوعی دارد. فارق التحصیل ها می توانند در زمینه های زیر فعالیت کنند:
1.پژوهش و تحقیقات اجتماعی:همکاری کردن با مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها برای انجام پروژه های فرهنگی و اجتماعی.مطالعه کردن در مورد اقوام سنت ها و شیوخ های مختلف زندگی در مناطق.
2. موزه ها و میراث فرهنگی:فعالیت کردن به عنوان کارشناس یا مدیر در موزه ها و سازمان های مختلف با میراث فرهنگی.
3. آموزش و تدریس:تدریس کردن در دانشگاها و مدارس دروس مرتبط با جامعه شناسی یا تاریخ.
4. سازمان بین المللی و غیر دولتی:کار کردن در پروژه های توسعه اجتماعی مدیرت بحران و یا حفظ کردن فرهنگ های بومی.
5.مشاوره فرهنگی و اجتماعی: ارائه مشاوره به سازمان ها برای درک بهتر تنوع فرهنگی و بهتر کردن روابط اجتماعی.
6. رسانه و نشر : فعالیت در زمینه تولید مستندات فرهنگی نویسندگی یا روزنامه نگاری اجتماعی.
چالش ها:
1.کمبود فرصت های شغلی تخصصی در بعضی کشور ها.
2. نیاز داشتن به مهارت های چندگانه برای ورود پیدا کردن به بار کار.
3. نداشتن آگاهی عمومی از مقدار اهمیت این رشته.
فرصت ها:
1.گسترش پیدا کردن فعالیت های فرهنگی و گردشگری.
2. افزایش پیدا کردن توجه به مسائل توسعه پایدار و حفاظت کردن از تنوع فرهنگی .
3. نقش مردم شناس ها در حل کردن مسائل اجتماعی مثل مهاجرت نابرابری و تنش های قومی .
رشته مردم شناسی با بررسی کردن فرهنگ های و جوامع انسانی دری به درک بهتر و تنوع و شباهت های بشری باز می کند. این رشته به ویژه در دنیای امروز که تغییرات اجتماعی و فرهنگی با سرعت بالا اتفاق می افتد . از اهمیت بسیاری برخوردار است . علاقه مندان به این رشته با یادگرفتن مهارت های تحقیقاتی درک عمیق فرهنگ ها و استفاده کردن از فرصت های موجود می توانند نقش مفیدی در بالا بردن ارتقای جوامع و حفظ تنوع های فرهنگی داشته باشد.در دنیای امروزه که با سرعت بالا به سوی جهانی شدن پیش می رود نیاز به این دانش بیش تر از قبل احساس می شود . این رشته به ما یاد می دهد که چگونه با احترام به تفاوت های فرهنگی درک عمیقی از انسان ها و جامع داشته باشیم و برای ساختن جهانی بهتر تلاش کنیم .
Asan Hampishe Hoshmand Forouhar Company