رشته پزشکی عفونی یکی از تخصص های پزشکی است که به بررسی تشخیص ودرمان و پیشگیری ارز بیماری های عفونی و مسری می پردازد. این رشته به دلیل نقشی حیاتی که در کنترل کردن اپیدمی ها و بیماری های ناشی از عوامل عفونی مثل باکتری ها ویریوس ها قارچ ها و انگی ها اهمیت زیادی دارد.
پزشکی عفونی یک حوزه تخصصی در پزشکی است که پزشک های ایمن حوزه به مطالعه و درمان بیماری های عفونی میپردازند. تحقیق درمورد بیماری ها، روش های پیشگیری و آموزش عمومی درمورد رعایت بهداشت و کنترل عفونت است.این رشته به تشخیص ودرمان و پیشگیری و کنترل بیماری های عفونی که توسط باکتر یها ویروس ها و قارچ ها و انگل ها ایجاد می شود می پردازد. این رشته برای مدیریت بیماری هایی که قابلیت انتقل بیا انسان ها حیوانات و حتی محیط را دارند بسیار حیاتی است.
رشته پزشکی عفونی در ایران با توجه به تاریخ طولانی کشور در مواجه با بیماری های عفونی جایگاه ویژه ای در نظام سلامت داشته است. ایران به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی و فرهنگی خاص خود همواره با بیماری های عفونی بومی و وارداتی مواجه بوده است.
1.دوران باستان و قرون میانه :
در دوران باستان پزشمان ایرانی مانند زکریا رازی و ابوعلی سینا در آثار خورد به برخی از این بیماری های عفونی اشاره کرده اند . ابوعلی سینا در کتاب قانون و در طب علائم و در مان هایی برای بیماری هایی مانند آبله طاعون ذکر کرده است.شیوع بیماری هایی مثل طاعون در دوره های مختلف به خصوص در قرون میانه جمعیت ایران را تحت تاثیر قرار داده است. بیماری هایی نظیر وبا نیز به دلیل تجارت و مهاجرت دراین دوره شایع بوده اند.
2. عصر قاجار و ورود پزشکی مدرنبا تاسیس دارالفنون به دستور امیر کبیر آموزش پزشکی مدرن در ایران آغاز شد در این دوره پزشکان اروپایی وارد ایران شدند و دانش بیماری های عفونی را به صورت علمی آموزش دادند . در دوره قاچار اپیدمی های مکرر وبا به یکی از بزرگ ترین چالش های بهداشتی تبدیل شد . در همین زمان اولین اقدامات جدی برای پیشگیری و کنترل بیماری های عفونی از جمله قرنطینه ها آغار شد.
3. دوران پهلوی و تاسیس رشته پزشکی عفونی
در دوره پهلوی با تاسیس دانشگاه تهران و شکل گیری پزشکی تخصص پزشکی عفونی به عنوان یک از شاخه های پزشکی به رسمیت شناخته شد. بیماری هایی مانند مالاریا تراخم و سل در این دوره شایع بودند. برنامه های ملی مانند طرح ریشه کن کردن مالاریا با کمک سازمان های بینالمللی مانند سازمان بهداشت جهانی اجرا شد.
4. دوره انقلاب اسلامی و توسعه رشته پزشکی عفونی
پس از انقلاب اسلامی تمرکز ویژه ای بر بهبود زیرساخت های پزشکی صورت گرفت . بیمارستان هایی مانند امام خمینی تهران و مراکز تخصصی بیماری های عفونی تاسیس یا توسعه یافتند. بیماری هایی مانند اچ ای وی /ایدز در دهه ی 1370 و سپس بیماری های نوظهور جهانی مانند سارس انفلوانزا نیاز به متخصصین پزشکی عفونی بیش از پیش احساس شد.
پزشکان عفونی وظایف گسترده ای دارندکه در زیر به آنها اشاره شده است:
1.تشخیص بیماری ها:
پزشکان با استفاده از تاریخچه بیمار علائم و آزمایش های تشخیصی نوع بیماری عفونی را شناسایی خواهند کرد.
2. درمان بیماری:
درمان عفونت ها شامل تجویز آنتی بیوتیک ها ف آنتی ویروش ها و سایر داروها و همچنین انجام دادن روش های حمایتی است.
3. پیشگیری:
اجرای برنامه برنامه واکسیناسیون ، ارائه مشاوره درباره سفرهای بین المللی و اقدام های پیشگیرانه ای مثل شست وشوی دست.
4. کنترل بیماری های اپیدمیک:
مدیریت کردن شیوع بیماری های عفونی مانند انفولانزا کرونا وبا و سایر بیماری ها.
در دهه های اخیر پزشکان عفونی نقش کیلیدی در مدیریت بحران هایی مانند شیوع کرونا ویروس ایفا کردند. متخصصین اینرشته در پیشگیری درمان و تحقیقات مرتبط با ویروس های جدید فعالیت های مهمی داشتند. امروزه دانشگاه های علوم پزشکی در سرتاسر ایران برنامه های تخصصی در رشته های بیماری های عفونی داشته اند. این برنامه ها شامل آموزش های بالینی و پژوهشی پیشرفته است.
بیماری های عفونی شامل موارد گسترده ای از بیماری ها می شوند مانند:
ویروسی:آنفولانزا، کرونا ویروس، هپاتیت.
باکتریایی:سل ، مننژیت، گلودردچرکی،سیاه زخم
قارچی:کاندیدیازیس، آسپرژیلوزیس
انگلی:نالاریا،لیشمانیازیس،کرم های روده ای
برای تخصص در این رشته ابتدا باید مراحل عمومی پزشکی را طی کنید:
1.پزشکی عمومی: اتمام دوره 7 ساله پزشکی عمومی
2. دوره تخصصی : شرکت کردن در آزمون تخصص و انتخاب رشته عفونی که معمولا 4 سال طول می کشد.
3. فوق تخصص:امکان ادامه تحصیل در زمینه های مرتبط مانند اپیدمیولوژی بیماری های گرمسیری یا عفونت های مقاوم به درمان وجود خواهد داشت.
با پیشرفت فناوری های تشخیصی و درمانی و افزایش سرمایه گذاری در پژوهش انتظار میرود نقش این رشته در بهبود سلامت عمومی کشور بیش از پیش گسترش پیدا کند.
مقاومت دارویی: افزایش مقاومت میکرو ارگانیسم ها به داروها یکی از بزرگ ترین چالش های پزشکان عفونی است.
شیوع بیماری های جدید: مانند کرونا و سایر بیماری های جدید که نیاز به تحقیقات گسترده دارند.
فشار کاری بالا:به دلیل حساسیت داشتن بیماری های عفونی پزشکان این رشته معمولا تحت فشار روانی و جسمی زیادی خواهند بود.
پزشکی عفونی نقش کیلیدی در حفظ سلامت عمومی دارد. پزشکان این رشته با کنترل شیوع بیماری های قابل سرایت کمک به کاهش هزینه های بهداشتی و درمانی و ارتقای کیفیت زندگی افراد سهم بسیار زیادی در بهبود سلامت جامعه ایفا می کنند.
پزشکان عفونی علاوه بر کار کردن در بیمارستان ها می توانند در آزمایشگاهای تحقیقاتی ، سازمان های بهداشتی بین المللی و مراکز کنترل بیماری هافعالیت کنند. این رشته به به محل فعالیت تجربه و شهرت متفاوت است اما در بسیاری از کشور ها به دلیل اهمیت بالای این تخصص از حقوق مناسبی برخوردار هستند.
رشته پزشکی عفونی یکی از مهم ترین شاخه های پزشکی است که با چالش های جهانی همچون بیماری های واگیر دار و مقاومت دارویی سر و کار دارد. این رشته علاوه بر تخصص علمی نیازمند صبر و دقت بالای پزشکان برای خدمت به جامعه است. با پیشرفت فناوری و تحقیقات آینده روشنی برای این رشته پیش بینی می شود.
Asan Hampishe Hoshmand Forouhar Company